Bệnh thoái hóa cột sống là gì, nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Thoái hóa cột sống là hệ quả của hai quá trình gai cột sống và thoái hóa đĩa đệm. Đây là bệnh khá phổ biến hiện nay nhưng không phải ai cũng hiểu rõ và nhận biết được nguyên nhân gây thoái hóa cột sống là gì. Những dấu hiệu triệu chứng cũng như cách điều trị bệnh thoái hóa cột sống

Thoái hóa cột sống là bệnh gì?

Thoái hóa cột sống là một trong những bệnh xương khớp khá phổ biến hiện nay bằng chứng là hầu hết mọi người đều có thể gặp phải những triệu chứng của bệnh trong các giai đoạn của cuộc đời, nhất là khi về già, cơ thể trở nên lão hóa

Tổng quan

Đối tượng dễ gặp phải tình trạng thoái hóa cột sống nhất là những người thường xuyên mang vác vật nặng, những người lao động chân tay trong khoảng thời gian dài.

Theo ước tính thì có đến hơn 90% bệnh nhân có độ tuổi trên 50 bị thoái hóa khớp, viêm xương khớp, trong đó có khoảng 32% là thoái hóa cột sống. Đây là những con số biết nói, cho thấy tình trạng bị căn bệnh này ở nước ta rất cao và có xu hướng gia tăng

Thoái hóa cột sống liên quan đến sự mất dần về cấu trúc bình thường và chức nâng của cột sống theo thời gian. Tình trạng này thường xuất hiện khi cơ thể bước vào giai đoạn lão hóa nhưng cũng có thể là hậu quả để lại của các khối u, sự nhiễm trùng hoặc viêm khớp

Thoái hóa cột sống thường tạo ra các áp lực lên tủy sống và rễ thần kinh. Tình trạng bệnh nặng dần theo tuổi tác và khi có tác động của các yếu tố như

• Mang vác vật nặng
• Tập luyện quá sức
• Ngồi, nằm không đúng tư thế

Nếu bị thoái hóa cột sống mà bạn không có những kiến thức nhận biết bệnh để đi khám và điều trị sớm thì bệnh có thể để lại những biến chứng nguy hiểm như đau, yếu, teo cơ, tê bì chân tay, khó khăn khi đi lại, hoạt động thậm chí có nguy cơ bị tàn phế

Cột sống được ví như trụ cột của cơ thể, nâng đỡ cho nhiều bộ phận khác. Đây cũng là nơi hội tụ nhiều dây thần kinh quan trọng giúp cơ thể có khả năng di chuyển và cảm nhận các tác động xung quanh

Những thói quen sinh hoạt, học tập và làm việc không tốt, không khóa học sẽ làm ảnh hưởng rất nhiều đến cột sống, gây tổn thương và thoái hóa dần

Có thể bạn chưa biết: Cột sống của chúng ta có 33 đến 34 đốt xương sống. Trong đó bao gồm

• 12 đốt sống ngực kí hiệu từ T1 đến T12
• 7 đốt sống cổ kí hiệu từ C1 đến C7
• 5 đốt sống thắt lưng kí hiệu từ L1 đến L5
• 5 đốt sống hông kí hiệu từ S1 đến S5
• 3 – 5 đốt sống xương cụt

Những đốt sống được nối bằng dây chằng và có hệ thống cơ để bảo vệ

Nguồn: Wikipedia

Định nghĩa

Như vậy, tổng hợp lại các thông tin bên trên ta có thể hiểu thoái hóa cột sống là gì? Đó là quá trình lão hóa diễn ra tại cột sống khi chúng ta già đi hoặc những người làm công việc chân tay, bốc vác.

Bệnh gây cảm giác đau nhức, viêm khớp, xuất hiện các gai đốt sống từ đó làm giảm khả năng vận động. Cuộc sống sinh hoạt cũng khó khăn hơn so với người bình thường

Thoái hóa cột sống cổ, cột sống thắt lưng là những vùng thường gặp nhất, ngoài ra còn xuất hiện ở vùng vai gáy do những khu vực này thường xuyên phải chịu những tác động từ bên ngoài làm tổn thương sụn khớp ở cột sống

Nguyên nhân thoái hóa cột sống là gì? Tại sao bạn lại bị bệnh

Có thể nói nguyên nhân gây thoái hóa cột sống rất đa dạng, dưới đây là một số nguyên nhân chính

• Lão hóa do tuổi cao
• Lao động nặng nhọc
• Thường tỷ lệ nữ mắc bệnh nhiều hơn nam
• Trước đó bị các chấn thương cột sống
• Bất thường ở trục chi dưới
• Đã từng phẫu thuật cột sống
• Di truyền
• Yếu cơ
• Sai tư thế
• Trượt đĩa đệm hoặc thoát vị đĩa đệm
• Hẹp cột sống hoặc hẹp ống tủy sống
• Viêm xương khớp hoặc gãy sụn ở khớp cột sống

Đó chỉ là những nguyên nhân chính, trực tiếp gây ra bệnh, ngoài ra còn có rất nhiều nguyên nhân khác nữa. Một trong số đó là tình trạng thiếu hụt một số chất cần thiết cho sự phát triển của xương khớp như

• Thiếu canxi
• Thiếu hụt Glucosamine là thành phần chính kích thích sản xuất sụn khớp
• Thiếu hụt Colagen Typ II là thành phần giúp bôi trơn khớp
• Thiếu Proteoglycan là một trong những thành phần quan trọng có vai trò cấu tạo sụn khớp, giữ nước để làm trơn và nuôi dưỡng Collagen trong khớp.

Bên cạnh đó, thừa cân béo phì cũng là một trong những nguyên nhân thoái hóa cột sống vì trọng lượng cơ thể quá lớn gây áp lực lên sụn khớp và đĩa đệm. Trải qua thời gian dài sẽ gây tổn thương sụn khớp, phía dưới sụn và tính đàn hồi của đĩa đệm bị suy giảm

Thoái hóa cột sống thường có biểu hiện chèn ép thần kinh do gai xương sống chèn ép vào lỗ liên đốt sống. Đồng thời thoái hóa đốt sống, thoái hóa đĩa đệm, phình đĩa đệm và thoát vị đĩa đệm cũng gây ra tình trạng chèn ép rễ thần kinh dẫn đến đau thần kinh tọa

Đĩa đệm cột sống đóng vai trò như một bộ phận giảm xóc giữa các đốt sống, giúp lưng linh hoạt hơn. Khi già đi, đĩa đệm có dấu hiệu bị thoái hóa, nó bắt đầu bị nứt vỡ, hoạt động không tốt

Theo Webmd.com

Dấu hiệu và triệu chứng thoái hóa cột sống giúp bạn nhận biết bệnh

Trên thực tế, đa phần bệnh nhân bị thoái hóa cột sống lưng sẽ phải chịu những cơn đau âm ỉ, liên tục kéo dài nhiều ngày, đôi khi cơn đau trở nên dữ dội khó chịu. Tùy thuộc vào mức độ nặng nhẹ của bệnh mà bệnh nhân có những biểu triệu chứng thoái hóa cột sống khác nhau

Nhưng nhìn chung, dưới đây là một số triệu chứng thường gặp nhất

• Biến dạng cột sống, cong vẹo cột sống, mất đường cong tự nhiên của cột sống
• Hạn chế vận động
• Đau vùng cột sống bị thoái hóa (đau cấp tính hoặc đau mãn tính vùng lưng dưới, đau cột sống thắt lưng, có thể lan đến hông và chân)
• Tổn thương dây thần kinh do bị chèn ép
• Cơ thể yếu đuối
• Mất cảm giác
• Xuất hiện một số vấn đề ở bàng quang và ruột
• Rối loạn chức năng tình dục
• Lún và xẹp đốt sống

Đặc điểm của các cơn đau do thoái hóa cột sống là đau tăng khi cúi người hoặc thay đổi tư thế đột ngột, cơn đau kéo dài từng đợt rồi giảm.

Bệnh thoái hóa cột sống có nguy hiểm không

Thoái hóa cột sống không phải hình thành trong ngày một ngày hai mà nó trải qua cả một quá trình dài cơ thể chịu những tác động từ môi trường xung quanh và tuổi tác tăng lên.

Chính vì vậy mà người bệnh thường có tâm lý chủ quan không thực hiện lối sống lành mạnh cũng như phòng bệnh ngay từ khi còn trẻ. Những biến chứng của bệnh dưới đây sẽ phần nào giúp bạn hiểu được bệnh thoái hóa cột sống nguy hiểm đến mức nào

Khả năng hoạt động bị hạn chế: Thoái hóa cột sống gây đau nhức, gai đốt sống và tình trạng viêm xương khớp. Những triệu chứng đau khiến bệnh nhân gặp nhiều cản trở khi cử động. Bạn có thể sẽ không ngoái được cổ hay cúi người xuống được

Dây thần kinh bị chèn ép dẫn đến bại liệt: các gai cột sống do thoái hóa tạo thành sẽ chèn ép gây tổn thương rễ dây thần kinh, ảnh hưởng đến điều khiển các hoạt động của cơ

Thoát vị đĩa đệm: đây là bệnh rất dễ xảy ra ở những người bị thoái hóa cột sống. Khi đĩa đệm bị thoát vị nó sẽ chèn ép lên các dây thần kinh khiến bệnh nhân bị đau và hạn chế vận động. Ngoài ra còn gây rối loạn tiểu tiện, teo cơ, nguy cơ bị tàn phế

Rối loạn tiền đình: Thoái hóa làm tổn thương lỗ tiến hợp, chèn ép lên các mạch máu khiến máu lưu thông khó khăn. Cơ thể trở nên mệt mỏi, chán ăn, mất ngủ. Ở người già thì chóng mặt, dễ té ngã và tai nạn

Chẩn đoán bệnh

Việc chẩn đoán thoái hóa cột sống dựa trên một số công cụ sau

• Hình ảnh chụp X-quang
• Hình ảnh chụp cộng hưởng từ (MRI) để quan sát đĩa đệm, dây thần kinh và không gian giữa các đốt sống
• Hình ảnh chụp cắt lớp (CT) sử dụng để giải quyết khi có mâu thuẫn giữa kết quả từ hình ảnh chụp cộng hưởng từ và các triệu chứng của bệnh nhân
• Một vài trường hợp tiến hành nghiên cứu đĩa đệm (discograms) để xác định xem cơn đau của bệnh nhân có phải do đĩa đệm cột sống bị tổn thương hay thoái hóa không

Cách điều trị thoái hóa cột sống

Việc chữa thoái hóa cột sống cần dựa vào loại và mức độ nghiêm trọng của bệnh. Trong hầu hết các trường hợp, điều trị không cần phẫu thuật là lựa chọn tốt nhất. Điều trị bảo tồn bao gồm tập thể dục, cố định cột sống hoặc dùng thuốc.

Phẫu thuật là giải pháp cuối cùng được sử dụng khi bệnh nhân bị tình trạng thoái hóa cột sống nghiêm trọng và có liên quan đến thoát vị đĩa đệm và hẹp cột sống

Một số nguyên tắc trong điều trị thoái hóa cột sống

Trong những giai đoạn đầu của bệnh khi cơn đau còn ít thì bệnh nhân có thể áp dụng phương pháp tập thể dục nhẹ nhàng, vận động vừa phải để bệnh tiến triển tốt hơn

Khi bệnh tiến triển nặng hơn, các biểu hiện đau bắt đầu dữ dội thì bệnh nhân cần dùng đến thuốc chống viêm, thuốc giảm đau và giãn cơ…và một số biện pháp khác theo yêu cầu của bác sĩ

Phương pháp điều trị

Hiện có rất nhiều cách chữa thoái hóa cột sống nhưng có thể tổng hợp lại và chia ra thành hai phương pháp điều trị chính là điều trị theo Đông y và theo Tây y để bạn đọc dễ nắm bắt

Điều trị theo Đông y

Với những bài thuốc nam mà chúng tôi giới thiệu đến bạn dưới đây sẽ giúp giảm các triệu chứng của bệnh. Ngoài ra sử dụng phương pháp này được đánh giá là an toàn cho sức khỏe và tiết kiệm chi phí đáng kể

Cây trinh nữ

Đây là loại cây có tác dụng giảm đau kháng viêm và an thần nên rất thích hợp để sử dụng điều trị các bệnh xương khớp như đau lưng, đau nhức xương khớp, thoái hóa cột sống, mỏi gối…

Để có bài thuốc chữa bệnh từ cây trinh nữ bạn cần rửa sạch rồi thái mỏng trinh nữ, tẩm với rượu trắng và sao thơm. Sử dụng mỗi ngày 30g trinh nữ đã sao sắc với 2 bát nước cho đến khi cô cạn còn nửa bát thì chắt ra chia làm 2 phần uống trong ngày

Cây cỏ xước

Cỏ xước có tính bình nên dùng để lưu thông khí huyết khá tốt chữa chứng tê bì chân tay, giảm đau nhức xương khớp

Phần thân, lá và rễ của cây đem đi rửa sạch, phơi khô cho đến khi lá héo và chuyển sang màu vàng sẫm là được. Lấy 300g cỏ xước khô sắc với nửa lit nước cho đến khi còn khoảng 200ml thì chắt lấy nước uống. Mỗi ngày thực hiện từ 1 đến 2 lần tùy thuộc mức độ nặng nhẹ thoái hóa cột sống

Ngải cứu

Ngải cứu không chỉ là thực phẩm chế biến ra các món ăn hàng ngày mà nó còn được sử dụng như một vị thuốc chữa rất nhiều bệnh. Từ cầm máu, chữa đau bụng, lạnh chân tay cho đến điều trị các bệnh về xương khớp.

Bạn rửa sạch lá ngải rồi nghiền nát, vắt lấy nước cốt. Cho thêm vào 2 thìa mật ong nguyên chất rồi khuấy đều, chia làm 2 lần uống vào buổi trưa và chiều tối. Thực hiện cách này trong hai tuần sẽ cảm nhận được hiệu quả giảm đau và các triệu chứng của bệnh

Dền gai

Trong loại rau này có nhiều loại vitamin, canxi và các loại kháng chất khác có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, lợi tiểu, giảm đau

Dùng thân và rễ rau dền gai sắc với 1 lít nước để uống thay nước lọc hàng ngày. Đồng thời sử dụng rau dền giã nát để đắp lên vùng cột sống bị thoái hóa sẽ có tác dụng giảm đau nhức

Nhìn chung các bài thuốc đông y chữa thoái hóa cột sống thường có tác dụng lưu thông khí huyết ở cân xương, đẩy tà khí ra bên ngoài. Các tạng phủ được bồi bổ và phục hồi chức năng. Tuy nhiên sử dụng cách này bạn cần hết sức kiên trì vì hiệu quả thể hiện sau một thời gian tương đối dài điều trị

Điều trị theo Tây y

Thuốc trị thoái hóa cột sống

Sau khi được khám lâm sàng và làm một số kiểm tra, xét nghiệm, bệnh nhân sẽ được bác sĩ kết luận bệnh dựa trên kết quả thu được. Tiếp theo bác sĩ sẽ lên phác đồ điều trị bằng thuốc đồng thời kết hợp với phương pháp vật lý trị liệu để quá trình điều trị đạt hiệu quả hơn

Vậy thoái hóa cột sống nên uống thuốc gì? Thông thường bác sĩ sẽ kê toa một số loại thuốc giảm đau hoặc tiêm steroid ngoài màng cứng

Vật lý trị liệu

Theo các chuyên gia y tế, vật lý trị liệu được coi là một nhánh của y học phục hồi chức năng. Nó có tác dụng cải thiện khả năng sinh lý và hoạt động của cơ khớp bị thoái hóa. Dưới đây là một số kỹ thuật thường được dùng phổ biến

Kéo giãn giảm áp cột sống bằng máy: Tác dụng của phương pháp này là kéo giãn các cơ đang bị co thắt ở cột sống, các cơn đau sẽ thuyên giảm nhanh chóng. Đối với thoái hóa cột sống có kèm thoát vị đĩa đệm thì phương pháp này sẽ mở rộng được các lỗ liên hợp giúp đĩa đệm trở về vị trí ban đầu.

Vận động trị liệu bằng máy: Phương pháp này tác động lên hệ thống thần kinh trung ương giúp chỉnh sửa những cấu trúc sai lệch ở cột sống

Điều trị liệu

• Kích thích điện nhằm ức chế đường dẫn truyền thần kinh não
• Sóng ngắn phục hồi các khu vực tổn thương thông qua việc tăng cường tuần hoàn máu đến các mô
• Chiếu laser cường độ cao có tác dụng gây tê và kích thích tái tạo mô cơ
• Siêu âm cũng góp phần làm tăng cường tuần hoàn máu nuôi cơ

Phẫu thuật

Khi nào nên tiến hành mổ cột sống

Bạn gặp phải những cơn đau cột sống dai dẳng, trầm trọng mà điều trị theo phương pháp bảo tồn không có tiến triển tốt thì bác sĩ chuyên khoa chỉnh hình sẽ khuyên bạn nên thực hiện phẫu thuật cột sống để cải thiện chất lượng cột sống.

Video mô phỏng quá trình phẫu thuật cột sống

Dưới đây là một số trường hợp nên phẫu thuật

• Đau lưng, đau cổ cấp tính và mãn tính
• Đau thần kinh tọa, chân tay yếu và tê
• Cột sống bị biến dạng: cong vẹo cột sống, viêm cột sống dính khớp
• Thoát vị đĩa đệm đốt sống cổ, ngực và lưng
• Thoái hóa cột sống, hẹp cột sống
• Rạn thần đốt sống
• U, viêm xương đốt sống
• Chấn thương cột sống

Một số phương pháp phẫu thuật thoái hóa cột sống đang được áp dụng

• Giải phóng áp đĩa qua da
• Phi phẫu đĩa đệm cắt bỏ tối thiểu
• Tạo hình đốt sống qua da
• Cắt bỏ một phần đĩa đệm qua da
• Cố định lai

Cách phòng tránh

Xây dựng chế độ ăn khoa học

Một chế độ ăn đầy đủ chất dinh dưỡng và cân bằng sẽ giúp cơ thể khỏe mạnh, hỗ trợ xương khớp khỏe mạnh ức chế sự lão hóa. Vậy người bị bệnh thoái hóa cột sống nên ăn gì và kiêng ăn gì

Những thực phẩm nên bổ sung trong khẩu phần ăn

Đậu nành

Đậu nành có tác dụng ngăn ngừa loãng xương. Trong đậu nành có chứa hoạt chất Genistein được coi như hormon estrogen thực vật. Hoạt chất này đóng vai trò quan trọng đối với sự chắc khỏe của xương. Có rất nhiều sản phẩm hiện nay được chế biến từ đậu nành như sữa đậu nành, đậu phụ…

Các loại thịt heo, thịt bò và thịt gia cầm

Để phòng ngừa bệnh thoái hóa cột sống bạn có thể nấu những món từ xương ống hoặc xương sườn để ăn. Trong nước hầm xương có chứa nhiều glucosamin và chondroitin giúp sụn chắc khỏe và đây cũng là nguồn cung cấp canxi rất tốt cho cơ thể

Trái cây và rau củ quả

Những loại quả như ổi, đu đủ, dứa, cam, chanh và bưởi cung cấp men kháng viêm và sinh tố vitamin C. Ngoài ra các loại rau củ khác như cà rốt, súp lơ xanh, cà chua cung cấp vitamin A, E, K,C giúp xương khớp chắc khỏe, giảm đau, chống viêm

Nấm và mộc nhĩ

Nấm và mộc nhĩ có tác dụng tăng cường sức đề kháng cho cơ thể, giúp hạn chế lão hóa, giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch, ung thư…

Mộc nhĩ có chứa polysaccharid giúp tăng cường hệ miễn dịch cho cơ thể, chống chất phóng xạ và ức chế khối u. Trong khi nấm hương lại có tác dụng chống viêm, chữa suy nhược cơ, chứng chân tay tê bại…

Vitamin D

Vitamin D giúp hấp thụ và chuyển hóa canxi trong cơ thể. Bằng cách thường xuyên ra ngoài ánh sáng mặt trời sẽ tạo cơ hội cho tiền vitamin D ở dưới da trở thành dạng vitamin D hoạt động

Thoái hóa cột sống kiêng ăn gì

• Thực phẩm nhiều dầu mỡ, thực phẩm chế biến sẵn
• Các chất kích thích
• Thực phẩm giàu chất đạm
• Đồ uống có cồn

Nhìn chung, những loại thực phẩm này làm ảnh hưởng đến sức khỏe nói chung và xương khớp nói riêng. Nó làm tăng nguy cơ gây viêm cột sống, thoái hóa khớp, đau lưng, thoát vị đĩa đệm…

Thay đổi thói quen sinh hoạt và tập luyện

Một trong những nguyên nhân gây thoái hóa cột sống là làm việc nặng nhọc nên để hạn chế bạn không nên cúi lưng để nhấc vật nặng, cũng không được mang vác nặng trên vai

Với dân văn phòng ít có cơ hội vận động, đòi hỏi phải ngồi nhiều thì bạn nên đứng dậy đi lại và thay đổi tư thế sau 1 giờ làm việc. Ngoài ra các động tác vươn vai, tập thể dục nhẹ nhàng cũng rất tốt cho bạn

Tập thể dục thường xuyên và biến nó trở thành thói quen. Điều này sẽ giúp máu trong cơ thể lưu thông dễ hơn, duy trì sự linh hoạt của cột sống. Bạn có thể lựa chọn những môn thể thao như đi bộ, tập thể hình, tập yoga, bơi lội…để ngăn ngừa sự thoái hóa

Chú ý tư thế nằm, tư thế ngồi. Luôn giữ cho cột sống thẳng, không bị cong vẹo. Chú ý không nằm sấp, không kê gối quá cao

Tổng kết

Trên đây là bài viết tổng hợp tất cả các thông tin giúp bạn giải đáp được các thắc mắc về bệnh thoái hóa cột sống như thoái hóa cột sống là gì, bệnh này có nguy hiểm không hay nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị bệnh như thế nào.

Với những thông tin này bạn sẽ biết cách nhận biết được bệnh để đi khám sớm khi có triệu chứng. Từ các xét nghiệm chuyên sâu, các bác sĩ sẽ kết luận tình trạng bệnh và có hướng điều trị phù hợp.

Bên cạnh việc điều trị bạn cũng nên chú ý đến chế độ ăn uống và luyện tập để giúp xương khớp chắc khỏe hơn và tình trạng thoái hóa cột sống được cải thiện tốt hơn