EHIB – Thư viện y tế sức khỏe 
Ngũ gia bì là cây thuốc nam quý có công dụng điều trị nhiều bệnh lý như đau nhức xương khớp, thận hư, yếu sinh lý, cơ thể suy nhược… Để hiểu rõ hơn về loại dược liệu này, mời bạn tìm hiểu chi tiết các thông tin qua bài viết sau!
Ngũ gia bì là gì?
Ngũ gia bì có tên gọi trong khoa học là Acanthopanax aculeatus seem. Tùy vào vùng miền thì cây này còn có một số tên gọi khác như: Ngũ gia bì gai, tam gia bì, xuyên gia bì….
Cây khi trưởng thành có chiều cao lên tới 2m, phần thân có nhiều gai, lá mọc thành từng chùm gồm 3-5 lá với hình thuôn dài, mỏng và đầu nhọn. Hoa của cây có màu xanh, nhỏ và thường nở vào mùa hè. Quả có hình cầu, khi chín có màu đen.
Vỏ thân, vỏ rễ, lá hoặc phần rễ nhỏ cây ngũ gia bì thường được sử dụng để điều trị bệnh. Các bộ phận này được thu hoạch vào mùa hè hoặc mùa thu sau đó sẽ được rửa sạch và đem phơi khô trực tiếp dưới ánh nắng.
Ngũ gia bì thường mọc hoang ở nhiều tỉnh miền núi phía Bắc nước ta. Một số tỉnh hay có loại cây này nhất là ở Lạng Sơn, Lào Cai, Phú Thọ, Cao Bằng, Vĩnh Phúc, Bắc Cạn, Hòa Bình, Thái Nguyên, Hà Tây, Tuyên Quang… Ngày nay, ngũ gia bì được nhân giống nhiều làm cây cảnh có tác dụng hút khí độc cho không gian nhà ở.
Thành phần và công dụng của ngũ gia bì
Theo khoa học, lá và cành ngũ gia bì có chứa hơn 60 thành phần. Trong đó, một số thành phần chính là sabinen, α-pinen, p. cymen, terpinen-4-ol… Các thành phần này có tác dụng chữa đau mỏi xương khớp hiệu quả.
Ngoài ra, trong vỏ rễ và vỏ thân cây còn có nhiều hợp chất khác như taraxerol, nevadensin… Những thành phần này giúp bồi bổ cơ thể và điều trị các bệnh lý về thận.
Theo đông y, cây ngũ gia bì có vị cay và đắng, tính mát giúp kinh can, bổ thận, thanh nhiệt, giải độc, lợi thấp, hoạt lạc. Do đó, dân gian sử dụng vị thuốc từ loại cây này để làm mạnh xương khớp, chữa các bệnh về thận và bồi bổ cơ thể.
Ngũ gia bì chữa bệnh gì?
Cây ngũ gia bì có tính dược liệu cao vì vậy giúp hỗ trợ nhiều bệnh lý khác nhau, có thể kể đến một số công dụng như:
Trị bệnh lý về xương khớp
Cây có tác dụng mạnh xương cốt, trừ thấp và đẩy lùi các cơn đau nhức hiệu quả. Vì vậy, loại dược liệu này được sử dụng để điều trị các bệnh như: Yếu cơ bắp, viêm khớp, thoái hóa cột sống, đau nhức do vận động quá sức…
Giúp an thần, giảm căng thẳng
Ngũ gia bì giúp điều tiết ức chế và hưng phấn ở trung khu thần kinh. Nhờ vậy, loại dược liệu này giúp an thần, giảm căng thẳng và tạo sự hưng phấn khá tốt.
Chống cơ thể suy nhược
Do đây là loài cây thuộc họ nhân sâm nên nó cũng có tác dụng chống suy nhược cơ thể khá hiệu quả. Loại cây này giúp giảm mệt mỏi, tăng cường sinh lực, chống lão hóa, giải độc cơ thể nhanh.
Tăng cường hệ miễn dịch
Các thành phần có trong ngũ gia bì giúp thúc đẩy quá trình hình thành các kháng thể. Nhờ đó, nó giúp tăng cường chức năng hệ miễn dịch và phòng ngừa sự hình thành của các tế bào ung thư. Ngoài ra, ngũ gia bì còn có tác dụng kháng viêm tốt vì vậy nó còn có thể được ứng dụng trong điều trị các bệnh lý như viêm họng, viêm phế quản, giúp long đờm…
Một số bài thuốc chữa bệnh từ ngũ gia bì
Bài thuốc chữa đau nhức xương khớp, đau lưng
- Nguyên liệu: 100g ngũ gia bì, 1l rượu trắng
- Cách thực hiện: Thái nhỏ ngũ gia bì, sao vàng và ngâm trong 1 lít rượu. Người bệnh để rượu này trong 10-15 ngày. Sau đó mỗi ngày dùng khoảng 30ml để xoa bóp xương khớp trước khi đi ngủ.
Bài thuốc điều hòa kinh nguyệt
- Nguyên liệu: 9g rễ ngũ gia bì, 6g hồng ngưu tất.
- Cách thực hiện: Cho tất cả nguyên liệu vào sắc cùng 500ml nước, đến khi còn 300ml thì tắt bếp. Người bệnh dùng nước uống 2 lần mỗi ngày trước khi ăn.
Bài thuốc chữa sưng khớp
- Nguyên liệu: 16g ngũ gia bì, 20g nam tục đoạn, 16g trinh nữ, 12g bưởi bung, 12g ngải diệp, 12g cát căn.
- Cách thực hiện: Cho tất cả các nguyên liệu trên vào ấm đun cùng 1,5 lít nước đến khi còn khoảng 1 lít nước thì tắt bếp. Người bệnh uống bài thuốc này 2 lần mỗi ngày trước khi ăn.
Bài thuốc tăng cường sinh lực, chữa liệt dương
- Nguyên liệu: 10g ngũ gia bì, 10g mộc qua, 10g ngưu tất.
- Cách thực hiện: Cho tất cả nguyên liệu trên vào ấm đun sôi cùng 1 lít nước cho tới khi còn 600ml. Người bệnh uống thuốc 2 lần mỗi ngày trước khi ăn.
Tăng cường sức khỏe
- Nguyên liệu: 50g ngũ gia bì, 50g mẫu đơn bì, 50g xích thược, 50g đương quy.
- Cách thực hiện: Tán bột tất cả các vị thuốc trên. Người bệnh mỗi lần uống sử dụng 1 thìa bột pha với 200ml nước nóng. Bài thuốc này giúp trị lao lực, tăng cường sức khỏe cơ thể và kích thích ăn ngon miệng.
Lưu ý khi dùng ngũ gia bì
- Để sử dụng an toàn, người bệnh nên tham khảo ý kiến từ các bác sĩ hoặc thầy thuốc đông y uy tín.
- Ngũ gia bì có thể tương tác với một số loại thuốc tây mà bạn đang sử dụng. Vì vậy không tự ý kết hợp nếu không được chỉ định.
- Không sử dụng cho người âm hư hỏa vượng
- Trong quá trình sử dụng loại dược liệu này nếu có bất cứ triệu chứng bất thường nào, người bệnh nên ngưng dùng và thông báo ngay cho các y bác sĩ.
- Phụ nữ mang thai và cho con bú không nên sử dụng.
Những thông tin tổng hợp trên giúp bạn hiểu rõ hơn về vị thuốc ngũ gia bì. Nếu có bất cứ thắc mắc nào khi sử dụng dược liệu này, bạn nên tham khảo thêm ý kiến từ các chuyên gia y tế để đảm bảo hiệu quả điều trị tối ưu nhất.
