EHIB – Thư viện y tế sức khỏe 
Mề đay vật lý là một dạng phát ban trên cơ thể liên quan đến các yếu tố vật lý phổ biến ở mọi lứa tuổi. Tuy nhiên, không nhiều người hiểu rõ về bệnh lý này. Vì vậy, bài viết sau sẽ giúp bạn tìm hiểu rõ hơn về nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị bệnh hiệu quả.
Mề đay vật lý là gì?
Mề đay vật lý có tên tiếng anh là Physical Urticaria. Bệnh xảy ra do sự kích hoạt của các yếu tố vật lý như áp lực, nhiệt độ, ma sát, nước, ánh sáng. Những yếu tố này gây kích ứng da, giải phóng phức hợp giữa protein và histamine dẫn đến tình trạng nổi mẩn, ngứa rát, sưng viêm…Bệnh thường ở dạng cấp tính, nếu không điều trị dứt điểm bệnh có thể chuyển sang mãn tính và tái phát nhiều lần.
Nhìn chung, không khó để phân biệt mề đay vật lý so với dạng khác do các yếu tố nội sinh (căng thẳng, rối loạn nội tiết, nhiễm trùng). Bởi dạng này có những đặc trưng riêng. Thông thường, người bệnh sẽ có một số triệu chứng phổ biến sau:
- Các vết sẩn ngứa và mẩn đỏ trên da có kích thước khác nhau, không đồng đều
- Tổn thương do các yếu tố vật lý thường nổi cộm hơn so với khu vực da xung quanh
- Người bệnh có cảm giác ngứa rát, châm chích, nóng vùng da bị mề đay
- Nếu càng gãi vùng da bị sẩn ngứa càng sưng và lan rộng hơn
- Bệnh thường xảy ra ở các khu vực da mặt, lưng, ngực, tay chân và dễ lan ra toàn thân khi không điều trị kịp thời
Nguyên nhân bị mề đay vật lý
Có nhiều nguyên nhân gây bệnh mề đay vật lý như ánh sáng, nhiệt độ, ma sát, nước… Trong đó, các nguyên nhân chính có thể gây ra tình trạng này bao gồm:
Do yếu tố nhiệt độ
Nhiệt độ có thể gây tổn thương da. Trong đó, các yếu tố nhiệt độ chính gồm:
Do nhiệt độ cơ thể tăng (do tiết cholin)
Loại mề đay này còn được gọi là mề đay cholinergic xảy ra do nhiệt độ cơ thể tăng cao khi tiếp xúc với môi trường thời tiết nóng, cường độ tập thể dục mạnh, ăn cay nóng, đổ mồ hôi… Những tổn thương do tiết cholin có thể tự thuyên giảm sau thời gian ngắn tuy nhiên có thể kéo dài nếu không được điều trị kịp thời.
Da không thích ứng kịp với yếu tố nhiệt độ
Khi nhiệt độ thay đổi đột ngột từ nóng sang lạnh và ngược lại khiến da không thích ứng kịp dẫn đến phản ứng nổi mẩn ngứa. Loại mề đay vật lý do nguyên nhân này thường xuất hiện khi chuyển mùa. thay đổi môi trường. Bệnh có thể tự khỏi sau một thời gian, tuy nhiên nếu kéo dài người bệnh cần điều trị kịp thời.
Do tiếp xúc nhiệt tại chỗ
Dạng này xảy ra khi da tiếp xúc với vật nhiệt độ quá thấp hoặc quá cao gây kích thích, nổi mẩn, mụn nước tại vị trí tiếp xúc.
Do yếu tố ánh nắng
Ánh nắng là một trong những nguyên nhân chính gây bệnh mề đay vật lý. Khi cơ thể tiếp xúc với ánh nắng trong thời gian dài dẫn đến tình trạng da bị tổn thương. Tình trạng này có thể xảy ra cả khi da tiếp xúc với ánh sáng nhân tạo như đèn, điện trong thời gian lâu.
Do nước
Nước có thể là yếu tố vật lý dẫn đến mề đay, ví dụ như:
- Tắm bằng nước nhiệt độ cao: Nước có nhiệt độ cao có thể gây phá vỡ màng lipid là nguyên nhân khiến da khô, dễ kích ứng. Vì vậy người bệnh sau khi tắm nước nóng thời gian trên 15 phút có thể xuất hiện nổi mẩn kèm ngứa rát.
- Tắm nước biển: Trong nước biển có khoáng chất và muối có thể gây kích ứng da, nổi mẩn, mẩn ngứa.
- Dị ứng nguồn nước lạ: Các nguồn nước lạ như nước hồ bơi, nước giếng, nước ở các khu vực lạ có thể gây kích ứng da với một số người.
Do các kích thích cơ học
Kích thích cơ học như đeo đồng hồ, mặc quần áo, đi giày chật, cọ xát, gãi cào có thể khiến mề đay khởi phát gây ngứa rát khu vực tiếp xúc.
Mề đay vật lý có nhiều dạng bệnh khác nhau. Trong đó, mề đay vẽ nổi do cọ xát có khả năng tái phát cao, ảnh hưởng đến sinh hoạt của người bệnh. Để hiểu rõ hơn về bệnh và phương pháp điều trị, mời bạn tham khảo bài viết: Mề đay vẽ nổi.
Cách chữa mề đay vật lý
Bệnh này có thể chữa trị bằng nhiều phương pháp khác nhau tùy theo mức độ bệnh, nguyên nhân gây bệnh. Dưới đây là một số phương pháp thường được sử dụng để điều trị bệnh hiệu quả:
Không tiếp xúc với các yếu tố gây bệnh
Đây là việc người bệnh cần thực hiện đầu tiên để giảm triệu chứng bệnh. Hãy xác định yếu tố gây bệnh và tránh xa chúng để có thể điều trị nhanh chóng, hiệu quả nhất. Đồng thời việc tránh xa hoặc hạn chế tiếp xúc các dị nguyên gây bệnh cũng giúp ngăn ngừa bệnh tái phát hiệu quả.
Điều trị bằng thuốc tây
Các loại thuốc tây điều trị mề đay vật lý giúp giảm triệu chứng bệnh nhanh, giúp bệnh nhân cảm thấy thoải mái hơn, dễ chịu hơn. Một số loại thuốc thường được chỉ định để điều trị bệnh gồm:
Thuốc kháng histamin
Các loại thuốc kháng histamin như Chlorpheniramine, Loratadin, Cetirizine… giúp giảm kích ứng, làm dịu da nhanh.
Thuốc bôi Eumovate
Giúp giảm triệu chứng tại chỗ do mề đay vật lý gây nên. Thuốc giúp làm dịu da, ngăn ngừa sự lây lan từ vùng da này sang vùng da khác.
Thuốc chứa Corticoid
Được chỉ định khi bệnh tiến triển nặng như lan rộng, ngứa rát kéo dài. Các loại thuốc chứa corticoid thường được dùng để chữa trị gồm: Dexamethason, Prednisolon, Methylprednisolon….
Chú ý chế độ chăm sóc và điều trị tại nhà
Ngoài việc chú ý trong quá trình điều trị bằng thuốc, người bệnh có thể cải thiện triệu chứng mề đay bằng các biện pháp như:
- Tắm các loại dược liệu như bạc hà, lá khế, chè xanh, kinh giới giúp làm dịu da, giảm ngứa rát hiệu quả.
- Chú ý dưỡng ẩm cho da: Dưỡng ẩm giúp hạn chế da khô, bong tróc gây kích ứng. Nên dưỡng ẩm bằng các loại kem chiết xuất dược liệu đảm bảo an toàn cho da.
- Bổ sung đủ nước, vitamin, khoáng chất cần thiết cho cơ thể
- Hạn chế rượu bia, thực phẩm dễ gây dị ứng, thực phẩm cay nóng trong chế độ ăn
Nhìn chung, mề đay vật lý là bệnh ảnh hưởng đến thẩm mỹ, cuộc sống sinh hoạt của người bệnh. Vì vậy, phát hiện và chữa trị kịp thời sẽ giúp bệnh khỏi nhanh, hạn chế nguy cơ tái phát. Hy vọng những thông tin trên giúp bạn hiểu rõ hơn về bệnh, cách phát hiện và điều trị hiệu quả nhất!
Theo: EHIB
