EHIB – Thư viện y tế sức khỏe 
Cây cẩu tích là một loại thảo dược quý có công dụng trong điều trị nhiều chứng bệnh. Từ xa xưa, dược liệu này đã có mặt trong nhiều bài thuốc đông y. Nó có thể được dùng đơn vị hoặc phối kết hợp với những thảo mộc khác. Hãy cùng tìm hiểu về dược liệu cẩu tích, cách nhận biết trong đời sống và cách sử dụng chi tiết trong bài viết sau!
Cây cẩu tích còn gọi là cây gì?
Cây cẩu tích có rất nhiều tên gọi khác nhau: mao cẩu tích, cù liền, cu li. Tên gọi của loài thực vật này xuất phát từ hình dạng giống hình xương sống chó của nó. Đây là một loại dương xỉ không hiếm gặp ở nước ta với đặc điểm tổng quát là thân yếu, mọc đứng, chiều cao thấp, tán lá to, chia thành từng nhánh nhỏ.
Ở nước ta, cẩu tích được coi là một vị thuốc nam hữu dụng. Chúng có nguồn gốc xuất xứ chủ yếu từ vùng núi Tây Bắc như Lào Cai, Cao Bằng, Bắc Cạn, Hà Giang,…Tuy nhiên do việc khai phá rừng bừa bãi dẫn tới diện tích sinh trưởng và phát triển của cẩu tích đang ngày càng bị thu hẹp.
Cây cẩu tích có tác dụng gì?
Theo nghiên cứu của Đông y, cây cẩu tích có tính ấm, vị đắng, rất hữu dụng trong việc phục hồi chức năng của thận, bồi bổ xương cốt và điều trị phong thấp. Thân và rễ của cây có khả năng tiêu viêm, hỗ trợ chữa chứng nhức mỏi các khớp chân, tay, đi tiểu nhiều, tiểu rắt ở người già và tình trạng đau dây thần kinh.
Xung quanh rễ cây là một lớp lông vàng được dùng để đắp lên các vết thương hở với mục đích cầm máu nhanh. Lớp lông này sẽ thúc đẩy quá trình đông máu, ngăn ngừa vết thương trầm trọng hơn. Ngoài ra, cây cẩu tích còn được đánh giá là một vị thuốc bổ, có thể dùng để tẩy giun định kỳ trong cơ thể người trưởng thành.
Đặc điểm nhận biết từng bộ phận của cây cẩu tích
Để phân biệt loại cây này với những loài dương xỉ khác, bạn có thể dựa vào những đặc điểm chi tiết của từng bộ phận trên cây như sau:
- Về phần thân và rễ: Được phủ một lớp lông mềm có màu vàng nâu, chiều cao trung bình của thân cây là khoảng trên dưới 2,5m.
- Lá cây: Lá kép chia thành nhiều chét xếp sát nhau, mỗi chét có hình dáng giống lông con chim, chiều dài mỗi nhánh lá từ 1-2m. Mặt trên lá đậm màu hơn mặt dưới, cuống lá cứng, màu nâu và cũng được bao bọc bởi một lớp lông mỏng.
- Túi bào tử: Đây là bộ phận chính trong cơ quan sinh sản của cây. Đặc điểm của túi bào tử này là có vòng cơ giới hơi mở theo đường bên, nằm nghiêng, bên trong chứa các bào tử. Hình dạng của túi bào tử là hình tam giác, một số trường hợp có hình tròn, sờ tay vào thấy sần sùi, có màu sáng hoặc màu đen nhám.
Liều lượng sử dụng cẩu tích như thế nào?
Liều dùng loại thảo dược này là khác nhau đối với mỗi căn bệnh và bài thuốc. Ngoài ra, khi dùng cẩu tích còn cần căn cứ vào thể trạng và những bệnh lý nền trước đó người bệnh mắc phải. Tuy nhiên liều lượng tối đa sử dụng cẩu tích dưới dạng thuốc sắc trong một ngày sẽ không vượt quá 20g.
Một số bài thuốc chữa bệnh sử dụng cây cẩu tích
Sau đây là một số bài thuốc sử dụng cây cẩu tích bạn có thể tham khảo:
Bài thuốc trị bệnh phong thấp
Nguyên liệu đầy đủ bạn cần chuẩn bị trong bài thuốc này gồm có: cẩu tích, cốt toái bổ (mỗi thứ 15g), tục đoạn, đương quy (mỗi loại 10g), bạch chỉ, xuyên khung (mỗi vị 5g). Đây là những dược liệu có tác dụng hữu hiệu trong việc điều trị phong thấp.
Đặc biệt, cây cẩu tích giúp bồi bổ gân cốt, đương quy chứa rất nhiều vitamin và bạch chỉ có khả năng giảm đau, tiêu viêm nhanh chóng.
Các bước thực hiện bài thuốc này như sau:
- Bạn hãy rửa sạch tất cả vị thuốc trên và để cho ráo nước.
- Cho tất cả nguyên liệu vào ấm sắc chung với 1 lít nước tới khi còn nửa ấm thì dừng lại.
- Mỗi ngày người bệnh hãy chia nước thuốc trong ấm thuốc thành nhiều bát nhỏ để uống.
Rượu cẩu tích ngâm rắn điều trị đau nhức xương khớp
Thành phần đầy đủ có trong loại rượu thuốc này gồm các thảo mộc sau:
- 3 con rắn, trong đó gồm 1 rắn ráo, 1 rắn hổ mang và 1 rắn cạp nong
- Rượu trắng 40 độ: 10 lít
- Tiêu hồi: 20g
- Trần bì: 30g
- Cẩu tích, hà thủ ô đỏ, huyết giác, ngũ gia bì, thiên niên kiện: mỗi loại 100g
Sau khi bạn ngâm tất cả nguyên liệu trên trong rượu được khoảng 3-4 tháng thì có thể mang ra sử dụng. Mỗi ngày trước khi đi ngủ dùng khoảng 20-30ml rượu cẩu tích ngâm rắn sẽ giúp hỗ trợ điều trị các bệnh về xương khớp, bồi bổ cơ thể và cải thiện tình trạng đau dây thần kinh tọa.
Lưu ý khi mua rắn để ngâm rượu bạn nên cân nhắc kỹ càng. Trường hợp sử dụng sai loại rắn ngâm có thể dẫn tới những hậu quả nghiêm trọng. Ngoài ra, bài thuốc này không được sử dụng cho người dưới 30 tuổi. Phụ nữ đang trong thời gian cho con bú và mang thai không được phép dùng rượu cẩu tích.
Dùng cẩu tích chữa gai cột sống
Bài thuốc chữa gai cột sống với cây cẩu tích cần kết hợp với các vị thuốc khác như:
- Mộc hương (6g);
- Câu kỷ, đương quy, nữ trinh tử, sơn thù du (10g);
- Bạch thược, cẩu tích, nhục thung dung, cốt toái bổ, thục địa và ngưu tất (15g);
- Kê huyết đằng (30g).
Sau khi đã chuẩn bị đầy đủ các thành phần trên, bạn hãy rửa sạch chúng đi. Tiếp đó, bạn chỉ cần sắc tất cả các dược liệu trong cùng 1 ấm với 1 lít nước. Khi nước sôi khoảng 2-3 phút thì ngừng và chắt lấy nước thuốc uống trong ngày.
Như vậy bài viết đã cung cấp tới bạn đọc thông tin chi tiết về cây cẩu tích và những bài thuốc phổ biến sử dụng loại thảo mộc này. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào, bạn hãy liên hệ ngay với chúng tôi để được giải đáp chi tiết. Hẹn gặp lại bạn trong những chuyên mục tiếp theo!
